Galvano Hengelo

Op 15 juni 2015 voert minister van economische zaken Henk Kamp in Hengelo het woord bij een bijeenkomst over techniekonderwijs. Kamp vertelt hoe hij als kind opgroeit in Hengelo en vakantiewerk doet in een metaalfabriek. “Dat was een vieze, donkere hal, waar je zwaar werk moest doen. Mensen denken dat dit nu nog zo is, maar vandaag was ik terug in die fabriek van toen. Het is nu een schoon bedrijf, waar het prima werken is.”

Licht en schoon

Het verhaal van Kamp had ook over galvaniseerbedrijven kunnen gaan. Donkere hallen waar zure dampen je op de keel slaan. Het bedrijf Galvano Hengelo zit echter in een fonkelnieuw gebouw. De fabriek is licht, schoon en voldoet aan de hoogste eisen voor milieu en veiligheid. Wat doen galvaniseerbedrijven? Waarom zijn ze onmisbaar? Wat maakt Galvano Hengelo bijzonder?

Rood ijzer en groen koper

Zet een ongeverfd ijzeren hek in de tuin en het gaat direct roesten. Een koperen dak wordt na verloop van jaren groen. Hoe kan dat? Beide metalen oxideren. Dit betekent dat ze reageren met het zuurstof in de lucht. Niet elk metaal is even gevoelig voor zuurstof. Goud is een edel metaal en oxideert niet, ijzer is onedel en reageert snel, koper reageert wel, maar heel traag.

Metalen laagjes

IJzer, staal (extra hard ijzer) en koper zijn vaak alleen te gebruiken als er een beschermlaagje op zit. Dat laagje houdt zuurstof tegen. Vaak wordt hiervoor verf gebruikt. Je kunt echter ook een laagje metaal aanbrengen. Vaak wordt een laagje zink, nikkel of chroom op een voorwerp aangebracht. Dit gebeurt niet alleen om oxidatie te voorkomen. Een voorwerp wordt hier ook mooier van. Een metalen laag wordt ook aangebracht om stroom te geleiden. Op de gestripte uiteinden van een elektriciteitsdraad zit soms een laagje goud. Dit voorkomt oxidatie en geeft de stroom binnen bijvoorbeeld een vliegtuig ongehinderd door aan de aangesloten apparaten.

Galvaniseren

Een laagje metaal wordt op een voorwerp aangebracht door dit te galvaniseren. Dit is een techniek waarbij stroom wordt gebruikt. Het voorwerp wordt ondergedompeld in een bad met water.

In dit water is een metaalzout opgelost, bijvoorbeeld zinkchloride. In het bad hangen een plus en een min pool. Het voorwerp dat een metalen laag gaat krijgen is de min pool. De plus pool is een staafje van bijvoorbeeld zink. Als door het bad met zinkchloride stroom van de plus naar de min pool gaat, dan gaan er metaaldeeltjes van het staafje zink af en die slaan dan op het voorwerp neer. Na verloop van tijd is het hele voorwerp bedekt met een laagje zink.

Galvano Hengelo

Galvano Hengelo ontstaat in 1997, maar heeft dan al een lange voorgeschiedenis in de metaalstad Hengelo. Waar met metaal wordt gewerkt, daar wordt ook gegalvaniseerd. Vaak hebben bedrijven daar een eigen afdeling voor. Zo´n bedrijf is Hazemeyer, dat vanaf 1907 schakelaars en schakelkasten maakt. In 1922 zet Hazemeyer een bedrijf voor defensieapparatuur op, Hollandse Signaalapparaten. Ook dit bedrijf galvaniseert zelf. Als Hazemeyer met andere bedrijven gaat samenwerken, ontstaat in 1979 Holec. Holec is inmiddels opgegaan in Eaton, Hollandse Signaalapparaten maakt nu deel uit van Thales.

Bij alle fusies en overnames ontstaat in 1997 Galvano Hengelo. Dit bedrijf is een samenvoeging van de galvaniseerafdelingen van Holec en Hollandse Signaalapparaten. Tot 2013 zit Galvano nog op het terrein van Thales, maar nu heeft het bedrijf een eigen gebouw op een nieuwe plek dichtbij Eaton.

De fabriekshal

Naast elkaar in de grote hal staan vijf productielijnen waar gegalvaniseerd wordt. Drie lijnen zijn bedoeld om voorwerpen automatisch te behandelen. In de twee andere straten worden met handbediening meer specialistische opdrachten uitgevoerd.
In elke productiestraat worden voorwerpen in enkele stappen van een laagje metaal voorzien. Eerst worden de voorwerpen twee keer ontvet. Dan volgt het beitsen en activeren met zuur, zodat het metalen laagje zich beter aan het voorwerp kan hechten. Daarna worden de voorwerpen ondergedompeld in het bad met metaalzout en stroom. Vervolgens worden de voorwerpen gespoeld en gedroogd.

Toepassingen

Afhankelijk van het gebruik worden andere eisen aan het metalen laagje gesteld. Onderdelen van elektronische apparaten krijgen een laagje zilver, nikkel of tin; bij windmolens en auto’s gaat het om zinknikkel en zinkijzer.

Metalen koffiefilters voor de voedingsindustrie worden bedekt met tinnikkel, terwijl het bij luchtvaart, defensie en machinebouw vaak om chemisch nikkel gaat. Bij de telecommunicatie of medische apparatuur wordt ook goud gebruikt.

Klanten

Galvano Hengelo maakt geen eigen product, maar voegt iets toe aan het werk van anderen. Zijn eerst Eaton en Thales de grootste klanten, nu werkt men voor 300 metaalbedrijven uit Nederland, Duitsland, Denemarken en zelfs Frankrijk. Bekende klanten zijn Bons & Evers, Norma, Fokker, VDL, Claas en de Koninklijke Nederlandse Munt. Wat Galvano Hengelo behandelt komt uit alle soorten metaalindustrie en gaat de hele wereld over.

Milieu

Omdat er bij het galvaniseren chemische dampen vrijkomen wordt de lucht telkens ververst. Als je heel veel lucht afzuigt in de hal, dan moet je vooral ’s winters de hal ook steeds weer opnieuw verwarmen. Om niet voor de mussen te stoken gaat de afgezogen lucht pas naar buiten, nadat de warmte is afgegeven aan een vloeistof (glycol). Dit gebeurt in een warmtewisselaar, waar de uitgaande lucht de vloeistof opwarmt en de warme vloeistof vervolgens de binnenkomende buitenlucht opwarmt. Door deze warmtewisselaar en andere maatregelen als een veel zuiniger afzuiging bespaart Galvano Hengelo 26% energie. Van de overige energie komt 30% van warmtenet Hengelo. Daar wekt men energie op door snippers hout in een ketel te verbranden.

Veiligheid

Een galvaniseerbedrijf moet voldoen aan heel veel eisen, die vanuit veiligheid en milieu worden gesteld. Er staan immers dampende baden met chemicaliën in de hal. Het gebouw moet tegen chemicaliën kunnen, de vloer mag geen vloeistof doorlaten, onder elke productielijn moet een lekbak liggen, het water moet worden gezuiverd, chemicaliën moeten veilig opgeslagen zijn en de lucht moet ververst worden.

Een belangrijke factor bij de veiligheid is het vakmanschap van het personeel. Galvano Hengelo leidt zelf medewerkers op die vervolgens landelijk examen doen en zo een erkend certificaat kunnen ontvangen.