Over de Canon

Techniek en onderwijs van vandaag – antwoorden voor morgen

Twente is rijk aan innovatieve, technische bedrijven. Twente is ook rijk aan technische onderwijsinstellingen, die op elk niveau vakmensen opleiden. Op papier een perfecte match, maar in de praktijk kiezen nog te weinig leerlingen voor een technische opleiding. Dit is onwenselijk, want terwijl Twente veel werklozen telt, dreigt er bij bedrijven een tekort aan technici te ontstaan.

Om de keuze voor technische studies bij leerlingen te stimuleren is TechYourFuture opgezet. TechYourFuture en Bureau Siebe Rossel hebben in 2014 het plan opgevat om techniek vanuit de betekenis voor Twente onder de aandacht van scholieren te brengen. Als Twente geen industriële traditie had gekend, dan zou Twente nu een tweede Drenthe zijn. Niets is echter minder waar; Twente is een techniekregio. De huidige technische bedrijven bouwen voort op dit verleden en leggen zo een basis voor de toekomst. Door leerlingen de geschiedenis van Twente te laten ervaren als een stroom van technische vernieuwingen wordt voor hen duidelijk, dat ook toekomstige technici een groot stempel op de ontwikkeling van Twente zullen zetten. Door leerlingen achter de schermen van actuele bedrijven te laten kijken zien ze welke spannende lijnen er naar de toekomst worden uitgezet.

De Canon van Techniek in Twente bestaat uit twee delen; een historisch deel dat de stroom technische vernieuwingen vanaf de prehistorie laat zien, en een actueel deel waarin innovatieve technische bedrijven in Twente aan bod komen. De Canon van Techniek in Twente is een aanvulling op de Canon van de Nederlandse Geschiedenis. Anders dan de landelijke canon is deze canon thematisch opgezet. Daarmee voorziet de Canon van Techniek in Twente in de behoefte bij docenten en leerlingen aan een handzaam overzicht van techniek in heden en verleden en stimuleert de canon excursies naar musea en bedrijven.

Technische ontwikkeling – nieuwe antwoorden op oude vragen

Mensen hebben geen scherpe klauwen, dikke vacht of andere eigenschappen waarmee we ons in een natuurlijke omgeving kunnen handhaven. Zonder techniek kunnen we niet overleven.

Om werktuigen te maken gebruiken we materialen uit de natuur. Die materialen halen we niet alleen uit de directe omgeving, maar ook van ver weg. Dit begint al bij jager-verzamelaars in de steentijd. De vuursteenknollen in Twente zijn te klein en worden aangevuld met grotere stenen van elders. Naast techniek is ook transport al zo oud als de mens.

Behalve materiaal wordt duizenden jaren later ook nieuwe technologie van elders aangevoerd, zoals het bedrijven van landbouw, het bakken van potten en het bewerken van metaal.

Na vele eeuwen transport raken steeds meer mensen over steeds grotere afstanden met elkaar verbonden. Dit neemt een vlucht als na de invoering van de paardenhaam in Europa de voedselproductie stijgt en handel en steden opkomen. We zien dit ook terug in het ontstaan van de Twentse textielnijverheid. Als Twente na duizenden jaren landbouw geheel is ontbost, kunnen de boeren maar met moeite van de karige zandgrond leven. Als de boerenweefsels uit Twente elders verhandeld en gedragen worden, verdienen de boeren het broodnodige bij.

Later verbouwen slaven uit Afrika op Amerikaanse plantages katoen dat in Twente wordt verweven tot doek dat in Indië wordt verkocht. De Twentse boeren staan met één been in de lokale landbouw en met het andere in een wereldwijd web.

Nu steeds meer mensen over steeds grotere afstanden met elkaar verbonden worden, gaan ze ook de concurrentie aan met elkaar. Vaak is het de techniek die bepaalt hoe dit afloopt. Wie geen nieuwe techniek ontwikkelt of gebruikt, die raakt achterop. Als Britse stoomfabrieken betere en goedkopere stoffen maken dan de Twentse boerenwevers, moeten er in Twente fabrieken en spoorlijnen komen. De industrialisatie wordt verder gestimuleerd als goedkoop Amerikaans graan de Twentse akkerbouw overbodig maakt. Boeren trekken naar de fabrieken en de overgebleven boeren schakelen met behulp van kunstmest en andere techniek over op grootschalige veeteelt.

Om werktuigen te gebruiken is energie nodig. In het begin zijn dit spierkracht en vuur, maar met de ontwikkeling van techniek komen er meer energiebronnen bij. Tijdig schakelen naar nieuwe energie is even belangrijk als tijdig nieuwe techniek inzetten. We zien de rol van Twentse ondernemers bij het ontwikkelen van technieken voor de overschakeling op kolen, elektriciteit en gas.

De jager-verzamelaars leefden met enkele tientallen mensen in Twente. Boeren leefden hier duizenden jaren met 1.000 mensen tegelijk. Als handel en huisnijverheid opkomen worden dit er al tienduizenden. Nu wonen we hier met 620.000 mensen. Met steeds meer mensen, meer techniek, meer transport en meer energie lijken we ons steeds beter te kunnen handhaven in de natuur.

Toch ontstaan er telkens nieuwe uitdagingen. Hoeveel monden kunnen we voeden? Welke nieuwe technieken ontwikkelen we om problemen op te lossen? Hoeveel menselijke invloed kan de natuur aan? Deze vragen lijken actueel, maar zijn al zo oud als de mens. De geschiedenis van Twente toont aan dat er telkens een antwoord wordt gevonden. Steeds maakt techniek deel uit van het antwoord.

Ook de huidige bedrijven in Twente gaan dagelijks nieuwe uitdagingen aan en ontwikkelen slimme antwoorden. De leerlingen van nu dragen daar straks ook aan bij. De Canon van Techniek in Twente kan hen daar hopelijk toe stimuleren.